การเรียนรู้นอกห้องเรียนเป็นรูปแบบหนึ่งของการเรียนรู้แบบกระตุ้นประสบการณ์ที่สอดคล้องกับทฤษฎีจิตวิทยาหลายแขนง โดยเฉพาะทฤษฎีการเรียนรู้จากประสบการณ์ (Experiential Learning Theory) ของ David Kolb ซึ่งระบุว่าการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพเกิดจากการผสมผสานระหว่างประสบการณ์ตรง การสะท้อนคิด การสรุปและการทดลอง ซึ่งการเรียนรู้นอกห้องเรียนเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้สัมผัสประสบการณ์ตรงเหล่านี้
ทฤษฎีการเรียนรู้จากประสบการณ์ (Experiential Learning Theory) ของ Kolb ทฤษฎีของ Kolb แบ่งการเรียนรู้ออกเป็น 4 ขั้นตอนหลัก ได้แก่ :
- ประสบการณ์รูปธรรม (Concrete Experience) – ผู้เรียนต้องเผชิญกับประสบการณ์จริง
- การสะท้อนคิด (Reflective Observation) – ผู้เรียนต้องสะท้อนถึงสิ่งที่ได้เรียนรู้จากประสบการณ์นั้น
- การสรุปแนวคิด (Abstract Conceptualization) – ผู้เรียนจะสร้างแนวคิดเชิงทฤษฎีจากสิ่งที่ได้สังเกตและสะท้อนคิด
- การทดสอบในสถานการณ์ใหม่ (Active Experimentation) – ผู้เรียนจะนำความรู้ที่ได้มาไปทดลองใช้ในสถานการณ์ใหม่
ทฤษฎีพหุปัญญา (Multiple Intelligences Theory) ของ Howard Gardner Howard Gardner เสนอว่า ผู้เรียนมีปัญญาหลากหลายรูปแบบ และการเรียนรู้ควรปรับให้เข้ากับความฉลาดรู้ที่แตกต่างกัน การเรียนรู้นอกห้องเรียนสามารถสนับสนุนการพัฒนาปัญญาที่หลากหลาย เช่น:
- ความฉลาดทางธรรมชาติ (Naturalistic Intelligence): การเรียนรู้นอกห้องเรียนในธรรมชาติช่วยให้ผู้เรียนสามารถสังเกตและเข้าใจสภาพแวดล้อมและสิ่งมีชีวิต
- ความฉลาดทางร่างกายและการเคลื่อนไหว (Bodily-Kinesthetic Intelligence): กิจกรรมที่ใช้ร่างกายในการเคลื่อนไหว เช่น การเล่นกีฬา หรือการทำกิจกรรมภาคสนามช่วยเสริมสร้างทักษะด้านนี้ได้เป็นอย่างดี
ทฤษฎีการเรียนรู้โดยการสร้างความรู้จากประสบการณ์ (Constructivism) Jean Piaget และ Lev Vygotsky
เป็นนักจิตวิทยาการเรียนรู้ที่เน้นความสำคัญของการสร้างความรู้ผ่านการลงมือทำและการแลกเปลี่ยนความรู้กับสภาพแวดล้อมทางสังคม การเรียนรู้นอกห้องเรียนจึงสนับสนุนแนวคิดนี้โดยให้ผู้เรียนได้ทดลองและสัมผัสประสบการณ์ตรง รวมถึงมีโอกาสแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับเพื่อนร่วมเรียนอีกด้วย
ทฤษฎีการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม (Social Learning Theory) ของ Bandura ทฤษฎีการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมของ Albert Bandura กล่าวถึงการเรียนรู้ผ่านการสังเกตและการมีส่วนร่วมกับผู้อื่น การเรียนรู้นอกห้องเรียนช่วยเสริมการเรียนรู้เช่นนี้ ซึ่งเป็นการเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้ทำงานเป็นกลุ่ม ซึ่งได้ร่วมกิจกรรมที่ต้องอาศัยการสังเกตและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับคนอื่น
เมื่อศึกษาทฤษฎีการเรียนรู้ที่หลากหลายจะพบได้ว่าการเรียนรู้นอกห้องเรียน สามารถเติมเต็มประสบการณ์และทำให้ผู้เรียนรู้เกิดความกระตือรือร้นและมีส่วนร่วมในการเรียนรู้มากขึ้น ใน EP หน้าเราจะพาทุกท่านไปเรียนรู้ถึงประโยชน์ของการเรียนรู้นอกห้องเรียน
อ้างอิง
- Kolb, D. A. (1984). Experiential learning: Experience as the source of learning and development. Prentice-Hall.
- Gardner, H. (1993). Multiple intelligences: The theory in practice. Basic Books.
- Richardson, M., & Sheffield, D. (2017). The role of nature connection in the relationship between nature exposure and mental well-being. Journal of Environmental Psychology, 57, 123-130.
- University of Exeter. (2019). Spending at least 120 minutes a week
