ความเป็นมา
การจัดการเรียนรู้ด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมแบบสร้างเสริมประสบการณ์ มีส่วนสำคัญในการส่งเสริมและสนับสนุนให้ผู้เรียนรู้เกิดการรับรู้ เข้าใจ ตระหนัก และให้คุณค่าต่อการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จนเกิดการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดำรงชีวิตของตนเองให้เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เพื่อรักษาความสมดุลของระบบนิเวศ โดยการเรียนรู้ดังกล่าวนอกจากจะต้องมีรูปแบบที่หลากหลาย และเหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมายแต่ละกลุ่มแล้ว สาระของการเรียนรู้ยังต้องเป็นองค์รวม ให้ความสำคัญกับการบูรณาการองค์ความรู้และกระบวนการต่างๆ เพื่อให้กลุ่มเป้าหมายที่มาเรียนรู้สามารถคิด วิเคราะห์ สังเคราะห์ หาแนวทางป้องกันและแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบ
ด้วยตระหนักถึงความจำเป็นของการส่งเสริมให้คนไทยได้เกิดกระบวนการเรียนรู้ด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ตลอดจนเกิดทักษะในการใช้ชีวิตที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม สมาคมพัฒนาคุณภาพสิ่งแวดล้อม จึงได้จัดตั้งและพัฒนา “ศูนย์รวมตะวัน” ขึ้นที่ตำบลช่องสะเดา อำเภอเมือง จังหวัดกาญจนบุรี เพื่อให้เป็นศูนย์การเรียนรู้ที่คงไว้ซึ่งความเป็นธรรมชาติและมีการจัดกิจกรรมเผยแพร่ความรู้แบบสร้างเสริมประสบการณ์ของผู้ที่มาเยือนทุกกลุ่มเป้าหมายและทุกระดับอายุ มีสาระการเรียนรู้ที่เน้นการสร้างความเข้าใจในความเชื่อมโยงสัมพันธ์ ระหว่างการผลิตและบริโภค กับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม รวมทั้งทราบถึงแนวทางในการกินการอยู่ที่นอกจากจะต้องสอดคล้องกับสภาพภูมิประเทศ ภูมิอากาศและวัฒนธรมไทยแล้ว ยังต้องเป็นการกินการอยู่ที่มีการใช้ทรัพยากรอย่างรู้คุณค่าเพื่อความสมดุลและยั่งยืนของระบบนิเวศ
แนวคิด
การจัดการเรียนรู้ด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในรูปแบบเสริมสร้างประสบการณ์ให้แก่ผู้เรียน เป็นกิจกรรมที่มีส่วนสำคัญในการส่งเสริมและสนับสนุนให้เกิดการรับรู้ เข้าใจ ตระหนัก และเห็นคุณค่าของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จนเกิดการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของตนเองต่อสิ่งแวดล้อมไปในทิศทางของการอนุรักษ์เพิ่มมากขึ้น การเรียนรู้ดังกล่าว นอกจากจะต้องมีรูปแบบที่หลากหลายและเหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมายแต่ละกลุ่มแล้ว สาระของการเรียนรู้ยังต้องเป็นองค์รวม ให้ความสำคัญกับการบูรณาการองค์ความรู้และกระบวนการต่างๆ เพื่อให้กลุ่มเป้าหมายที่มาเรียนรู้สามารถคิด วิเคราะห์ สังเคราะห์ หาแนวทางป้องกันและแก้ไขปัญหาได้อย่างเป็นระบบ อีกทั้งยังเพลิดเพลินสนุกสนานกับการเรียนรู้ดังกล่าว
กระบวนการเรียนรู้ที่ศูนย์
กระบวนการเรียนรู้ที่จัดให้มีขึ้นที่ศูนย์รวมตะวัน ยึดหลัก “ผู้เรียนสำคัญที่สุดและเป็นเรื่องใกล้ตัวที่ใช้ได้จริง” ดังนี้
- มีการจัดเนื้อหาสาระและกิจกรรมให้สอดคล้องกับความสนใจและความถนัดของกลุ่มเป้าหมาย
- เป็นกระบวนการเรียนรู้ที่เน้นความเป็นองค์รวม และความเชื่อมโยงสัมพันธ์ของปัจจัยต่างๆ ในระบบนิเวศ สิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และสังคม ส่งผลให้ผู้เรียนรู้ มีความรู้ความเข้าใจในเชิงเหตุและผลอย่างครบถ้วน
- เป็นกระบวนเรียนรู้ที่เน้นการคิดและปฏิบัติจริง เยาวชนและกลุ่มเป้าหมายทั่วไปที่เข้าร่วมกิจกรรมที่ศูนย์รวมตะวันจะมีโอกาสฝึกปฏิบัติ ฝึกสังเกต สงสัย หาคำตอบ และสรุปเป็นความรู้ของตนเอง
- มีการฝึกฝนทักษะ กระบวนการคิด การจัดการ การเผชิญสถานการณ์ และการประยุกต์ความรู้มาใช้
- เป็นกระบวนการเรียนรู้แบบมีปฏิสัมพันธ์ มีการถ่ายทอดและแลกเปลี่ยนความรู้ ความคิดระหว่างผู้เข้าค่าย เกิดการเรียนรู้ที่หลากหลาย ช่วยเกื้อกูลกัน ซึ่งจะเป็นการปลูกฝังที่ดีงาม การทำงานร่วมกัน ทำให้พัฒนาทั้งทักษะชีวิตและทักษะทางสังคม
- เป็นกระบวนการเรียนรู้ที่ประกอบด้วยกิจกรรมที่หลากหลาย ดังนี้
- การเดินป่าศึกษาธรรมชาติบนเส้นทางศึกษาธรรมชาติ ณ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ
- การศึกษาการผลิตกระแสไฟฟ้าด้วยพลังน้ำ ณ เขื่อนศรีนครินทร์
- ทำภารกิจในลักษณะทีม เพื่อถอดรหัสตามประเด็นที่ต้องการให้เรียนรู้
- เรียนรู้ในฐานความรู้ต่างๆ ในลักษณะการทดลอง สาธิต เล่นเกมปฏิบัติภารกิจย่อย
- เกมและสันทนาการเพื่อความสนุกสนานและเชื่อมความสัมพันธ์กัน
- กิจกรรมWalk Rally เช่น แรลลี่โลกร้อน, Eco Walk Rally, Energy Walk Rally เป็นต้น
- กิจกรรมทดลองทำหรือเล่นบทบาทสมมติ
- กิจกรรมสำรวจและทดลองแสนสนุกด้านวิทยาศาสตร์และสิ่งแวดล้อม
- การฟังบรรยายจากผู้เชี่ยวชาญด้านสิ่งแวดล้อม